Llywodraethiant

Tîm Arwain Comisiynydd y Gymraeg

Efa Gruffudd Jones

Efa Gruffudd Jones 

Comisiynydd y Gymraeg 

Yn wreiddiol o Dreforus, ger Abertawe, cafodd Efa ei haddysg uwchradd yn Ysgol Gyfun Ystalyfera, cyn mynd i Brifysgol Aberystwyth i astudio yn Adran y Gymraeg. 

Drwy gydol ei gyrfa mae hi wedi gwneud swyddi sydd wedi cyfuno ei diddordeb yn y celfyddydau, ac yn y Gymraeg. Gweithiodd i Fwrdd yr Iaith Gymraeg a Chyngor Celfyddydau Cymru cyn cael ei phenodi yn Brif Weithredwr Urdd Gobaith Cymru, mudiad ieuenctid mwyaf Cymru, yn 2004. 

Yn 2016, fe’i penodwyd yn Brif Weithredwr ar y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol sef y corff a ariennir gan Lywodraeth Cymru i roi arweiniad strategol i’r maes dysgu Cymraeg i oedolion yng Nghymru. Yn ystod ei chyfnod wrth y llyw datblygodd y Ganolfan gwricwlwm ac adnoddau newydd, gyda phwyslais ar y digidol, ac fe arweiniodd ar sefydlu prosiectau arloesol gan gynnwys y Cynllun ‘Cymraeg Gwaith.’  

Tan yn ddiweddar roedd Efa yn Gadeirydd Bwrdd Theatr Genedlaethol Cymru. Bu hefyd yn Is-Gadeirydd CWVYS, yn ymddiriedolwr o’r WCVA, ac yn aelod o Gyngor Partneriaeth y Gymraeg.  

Yn ei swydd fel Comisiynydd y Gymraeg dywed Efa ei bod eisiau sicrhau bod y pwerau sydd gan y Comisiynydd yn cael eu defnyddio i’w llawn botensial, bod defnydd cynyddol yn cael ei wneud o’r iaith, a bod y Comisiynydd yn chwarae rhan allweddol yn yr ymdrechion i sicrhau dyfodol llewyrchus i’r Gymraeg.  

Cychwynnodd Efa fel Comisiynydd y Gymraeg yn Ionawr 2023.  

Osian Llywelyn

Osian Llywelyn

Cyfarwyddwr Rheoleiddio a Dirprwy Gomisiynydd

Osian Llywelyn yw'r Cyfarwyddwr sy’n gyfrifol am osod cyfeiriad strategol i waith rheoleiddiol Comisiynydd y Gymraeg. Mae'r swydd yn cynnwys gosod a gorfodi dyletswyddau ar sefydliadau i ddefnyddio’r Gymraeg.

Yn wreiddiol o Bontypridd, cafodd ei addysg uwchradd yn Ysgol Gyfun Rhydfelen cyn symud i astudio’r Gyfraith ym Mhrifysgol Aberystwyth. Cafodd gyfnod yn crwydro De America, ond erbyn hyn mae wedi ymgartrefu yng Nghaerdydd ers bron i bymtheg mlynedd.

Gweithiodd Osian i Fwrdd yr Iaith Gymraeg ac i Gomisiynydd y Gymraeg lle yr oedd yn gyfrifol am osod safonau’r Gymraeg cyntaf ar gyrff cyhoeddus nôl yn 2015. Mae Osian hefyd wedi gweithio fel Pennaeth Polisi Rheoleiddiol Cymwysterau Cymru, rheoleiddiwr cymwysterau sy’n cael eu cynnig gan gyrff dyfarnu cydnabyddedig yng Nghymru.

Mae’n mwynhau dilyn Clwb pêl droed Abertawe, tîm pêl-droed cenedlaethol Cymru ac wrth ei fodd yn casglu recordiau.

Lowri Williams

Lowri Williams

Cyfarwyddwr Strategol

Lowri Williams yw'r Cyfarwyddwr Strategol sy’n gyfrifol am arwain gwaith y timoedd Polisi, Hybu, Isadeiledd ac Ymchwil, Cyfathrebu a Chyllid.

Un o Fangor yw Lowri. Ar ôl deuddeng mlynedd yn byw yng Nghaerdydd mae bellach wedi ymgartrefu yng Nghaernarfon.

Mae ganddi radd gyfun yn y Gymraeg a’r Sbaeneg o Brifysgol Aberystwyth lle astudiodd MA mewn Sbaeneg yn ogystal. Treuliodd flwyddyn o’i gradd yn gweithio yng Ngwlad y Basg ac wedi hynny treuliodd gyfnod yn crwydro Canolbarth a De America. Mae’n gweithio i Gomisiynydd y Gymraeg ers deng mlynedd mewn swyddi ym maes polisi ac isadeiledd y Gymraeg, a chyn hynny bu’n arwain gwaith cynllunio corpws Bwrdd yr Iaith Gymraeg. Mae hi wedi treulio’i gyrfa yn hybu a hwyluso defnyddio’r Gymraeg gan weithio fel cydlynydd academaidd i’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol â’r nod o sefydlu cwrs astudiaethau cyfieithu proffesiynol, tiwtor Cymraeg i Oedolion, terminolegydd, a swyddog iaith un o elusennau’r loteri genedlaethol. Mae hefyd wedi gwasanaethu ar fwrdd Mudiad Meithrin a menter cymunedol Llety Arall. 

Ar hyn o bryd Lowri yw cadeirydd Elusen Ogwen sy’n dyrannu grantiau i brosiectau amgylcheddol a chymdeithasol yn Nyffryn Ogwen gydag arian o elw prosiect ynni cydweithredol lleol. Mae’r dyffryn hwnnw yn agos at ei chalon ac fe fydd yn mwynhau crwydro ei fynyddoedd a chydweithio a’i thad i gynnal gwefan am ei hanes gyfoethog.

Siân Elen McRobie

Siân Elen McRobie

Cyfarwyddwr Llywodraethiant a Gwasanaethau Corfforaethol 

Siân Elen McRobie yw Cyfarwyddwr Llywodraethiant a Gwasanaethau Corfforaethol y Comisiynydd. Mae ei gwaith yn cynnwys ysgwyddo cyfrifoldeb penodol dros nifer o ddyletswyddau yn y maes llywodraethiant yn cynnwys risg corfforaethol, risg gwybodaeth, diogelu data ac ymrwymiadau deddfwriaeth eraill yn ogystal ag arwain gwaith y maes adnoddau dynol, cyllid ac adnoddau.

Mae ganddi radd yn y Gyfraith a’r Gymraeg o Brifysgol Aberystwyth ac wedi gweithio i’r Comisiynydd ers dros ddegawd mewn swyddi yn y maes rheoleiddio. Mae hefyd yn Aelod Lleyg i Banel Dyfarnu Cymru.

Mae wedi ymgartrefu ym Môn, lle y’i magwyd, gyda’i gŵr a’i merch fach ac yn aelod brwd o’r Clwb Gwawr lleol.  

Pwyllgor Archwilio a Risg

Nod y Pwyllgor yw cynghori’r Comisiynydd (fel swyddog cyfrifyddu) ar y prosesau strategol ar gyfer risg, rheolaeth a Llywodraethiant.

Gallwch ddarllen am waith y pwyllgor yn eu cylch gorchwyl.

Fel arfer mae’r Pwyllgor Archwilio a Risg yn cyfarfod pedair gwaith y flwyddyn.

Aelodau’r pwyllgor yw Mair Gwynant (cadeirydd), Jayne Woods, Liz Aitken, ac Alan Davies.

Bywgraffiadau Aelodau'r Pwyllgor

Panel Cynghori

Caiff y Comisiynydd ymgynghori â’r Panel Cynghori ynghylch unrhyw fater. Gweinidogion Cymru sydd yn penodi aelodau’r panel. Rhaid i’r panel gynnwys rhwng 3 a 5 aelod bob amser, a bydd yr aelodau’n dal y swydd am 3 blynedd. Mae mwy am waith y panel yn Atodlen 4 Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011.

Yr aelodau ar hyn o bryd yw Anne Davies, Nia Elias, Rona Aldrich, Elin Maher a Gwyn Williams (cadeirydd).

Gallwch ddarllen am waith y panel yn eu cylch gwaith

Bywgraffiadau Aelodau'r Panel Cynghori