Beth yw rôl Comisiynydd y Gymraeg
Crëwyd swydd Comisiynydd y Gymraeg gan Fesur y Gymraeg (Cymru) 2011. Mae’r Mesur yn rhoi nifer o swyddogaethau rheoleiddio a phwerau penodol i’r Comisiynydd, gan gynnwys gosod a gorfodi safonau’r Gymraeg gan ddyfarnu ar gwynion ac ar ymchwiliadau. Yn dilyn ymchwiliad, gall y Comisiynydd osod camau gorfodi lle mae angen gwneud hynny. Noda’r Mesur hefyd bod rhaid i’r Comisiynydd gyhoeddi adroddiad 5-mlynedd ar sefyllfa’r Gymraeg.
Wrth hybu a hwyluso defnyddio’r Gymraeg, mae’r Comisiynydd hefyd yn gwneud y canlynol:
- Cydweithio gyda’r sectorau cyhoeddus, preifat a'r trydydd sector er mwyn cynyddu'r defnydd o wasanaethau Cymraeg a chynyddu cyfleoedd i ddefnyddio'r iaith;
- Dylanwadu ar bolisi i sicrhau eu bod yn cryfhau sefyllfa’r Gymraeg ac yn gwella profiadau ei siaradwyr;
- Datblygu isadeiledd y Gymraeg, gan gynnwys safoni enwau lleoedd yng Nghymru;
- Talu sylw penodol at sefyllfa ac anghenion cymunedau Cymraeg eu hiaith a’r angen i ddatblygu gweithlu a gweithleoedd dwyieithog;
- Cydweithio â chyrff, mudiadau, cymunedau ac unigolion sy’n cefnogi ac yn gweithio dros y Gymraeg;
- Cydweithio o fewn y rhwydwaith rhyngwladol o gomisiynwyr iaith;
- Meithrin ymwybyddiaeth a gwerthfawrogiad o’r Gymraeg, a hyrwyddo manteision dwyieithrwydd i bawb.
Wrth arfer ei swyddogaethau, rhaid i’r Comisiynydd roi sylw i statws swyddogol y Gymraeg yng Nghymru, i’r egwyddor na ddylai’r Gymraeg gael ei thrin yn llai ffafriol na’r Saesneg yng Nghymru, ac i’r egwyddor y dylai personau yng Nghymru allu byw eu bywydau drwy gyfrwng y Gymraeg os ydynt yn dymuno gwneud hynny.
Efa Gruffudd Jones yw Comisiynydd y Gymraeg ers Ionawr 2023.
